Hầu hết tác dụng phụ sau khi tiêm vắc xin Covid-19 là những phản ứng thông thường liên quan đến phản ứng tại vị trí tiêm và các triệu chứng “giả cúm” như đau đầu, ớn lạnh, mệt mỏi, buồn nôn, sốt, chóng mặt, đau cơ, nhịp tim nhanh…vv. Các triệu chứng này xảy ra sớm sau khi tiêm vắc xin, tự khỏi và không gây ra vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe cũng như không để lại di chứng. Theo các chuyên gia, phản ứng sau tiêm chủng vắc xin phòng virus corona thậm chí là có lợi vì đó là dấu hiệu cho thấy cơ thể đã có đáp ứng miễn dịch đối với vắc xin.
1. Vắc xin Covid-19 là gì?
Vắc xin phòng Covid-19 là loại vắc xin cung cấp kháng thể giúp hệ miễn dịch của người được tiêm chủng có khả năng nhận biết và tiêu diệt virus SARS-COV-2. Đây là loại virus gây ra đại dịch trên thế giới, khiến hàng trăm triệu người mắc phải, hàng triệu người đã tử vong, lây lan và bao trùm tất cả các châu lục và vùng lãnh thổ trên toàn cầu.
2. Tại sao bị phản ứng phụ nhẹ sau khi tiêm vắc xin Covid-19 là hoàn toàn bình thường?
Phản ứng sau tiêm chủng hay sự cố bất lợi sau tiêm chủng được định nghĩa là “hiện tượng bất thường về sức khỏe bao gồm các biểu hiện tại chỗ tiêm hoặc toàn thân xảy ra sau tiêm chủng, không nhất thiết do việc sử dụng vắc xin”.
Giống như với tất cả các loại vắc xin khác, vắc xin Covid-19 có thể gây ra các phản ứng phụ, mặc dù không phải ai cũng gặp phải. Trong các nghiên cứu lâm sàng, hầu hết các tác dụng phụ không mong muốn của vắc xin Covid-19 đều ở mức độ từ nhẹ đến trung bình và đều được giải quyết trong vòng vài ngày.
Vắc xin là an toàn, để được đưa vào sử dụng. Tất cả các loại vắc xin Covid-19 trên thế giới đều phải nghiên cứu để đảm bảo tính an toàn và hiệu lực. Chúng cũng như trải qua quá trình kiểm định nghiêm ngặt trước khi tiêm rộng rãi trong cộng đồng.
Sau khi tiêm vắc xin, người được tiêm chủng có thể gặp một số phản ứng sau tiêm. Điều này là hoàn toàn bình thường và nằm trong dự liệu. Các dấu hiệu phản ứng xảy ra chứng tỏ vắc xin đang kích thích cơ thể tạo phản ứng miễn dịch. Đây là một phần của quá trình huấn luyện hệ miễn dịch cách nhận diện mục tiêu và tiêu diệt virus Sars-Cov-2 nếu mắc phải.
Tùy theo cơ địa của từng cá thể mà vắc xin có thể gây ra một số phản ứng không mong muốn sau tiêm chủng. Do đó, việc theo dõi phản ứng phụ sau tiêm phòng Covid-19 là việc làm hết sức quan trọng.
3. Các tác dụng phụ sau khi tiêm vắc xin Covid 19
Trong các nghiên cứu lâm sàng, hầu hết các tác dụng sau khi tiêm vắc xin Covid-19 đều ở mức độ từ nhẹ đến trung bình và đều sẽ tự hết trong vài ngày.
3.1 Tác dụng phụ rất thường gặp (≥10%)
Phản ứng tại chỗ tiêm:
Sưng
Đau
Nóng
Đỏ
Ngứa
Tăng cảm giác đau
Phản ứng toàn thân:
Cảm thấy không khỏe (khó chịu)
Mệt mỏi
Ớn lạnh hoặc cảm thấy sốt (nhiệt độ không rõ)
Đau đầu
Buồn nôn
Đau khớp hoặc đau cơ
3.2 Tác dụng phụ thường gặp (1-10%):
Sốt (nhiệt độ đo được từ 38° C/100.4° F trở lên).
3.3 Tác dụng phụ ít gặp (<1%):
Sốc phản vệ, phản ứng quá mẫn muộn
Phản ứng phản vệ là trường hợp cực kỳ hiếm gặp, bất kỳ ai bị phản ứng phản vệ đều cần được chăm sóc y tế khẩn cấp. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC Hoa Kỳ) cảnh báo, những người bị sốc phản vệ sau lần tiêm vắc xin Covid-19 đầu tiên không nên tiêm liều thứ hai. Các triệu chứng sốc phản vệ được cảnh báo bao gồm:
Mày đay, phù mạch nhanh.
Khó thở, tức ngực, thở rít.
Đau bụng hoặc nôn.
Tụt huyết áp hoặc ngất.
Rối loạn ý thức.
Theo dõi các phản ứng sau tiêm tối thiểu 30 phút tại cơ sở tiêm chủng để là nguyên tắc cần phải tuân thủ sau tiêm vắc xin, áp dụng cả với vắc xin Covid-19, vì đây là khoảng thời gian có thể xuất hiện các biến chứng sau tiêm vắc xin Covid-19 sớm và nặng, như phản ứng phản vệ.
Tại điểm tiêm chủng, các trường hợp phản ứng phản vệ cần được phát hiện và điều trị sớm cũng như phải được chăm sóc, theo dõi và điều trị tích cực tại các cơ sở y tế. Trong trường hợp đã về nhà, người được tiêm chủng cần tự theo dõi trong 48h nhằm phát hiện các biểu hiện đầu tiên của phản ứng phản vệ để đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để được xử lý kịp thời.
3.4 Diễn biến của các tác dụng phụ
Sốt: Sốt nhẹ dưới 38 độ thường khỏi sớm, có thể kéo dài 1-2 ngày. Những trường hợp sốt cao > 38 độ cần theo dõi, nếu thân nhiệt không giảm hoặc không đáp ứng với các thuốc hạ sốt thông thường cần đến gặp bác sĩ hoặc cơ sở y tế gần nhất.
Phản ứng tại chỗ: gồm các triệu chứng đỏ, sưng, chai, cứng tại chỗ tiêm… thường tự khỏi trong vòng vài ngày đến 1 tuần.
Đau khớp: có thể tự khỏi, một số trường hợp cần dùng thuốc giảm đau theo chỉ định của cán bộ y tế.
Hội chứng não, màng não cấp tính xuất hiện những cơn kịch phát, rối loạn ý thức: kéo dài 1 đến nhiều ngày, cần đưa đến cơ sở y tế để được khám, điều trị.
4. Các lưu ý phải nhớ trước khi tiêm vắc xin Covid 19
Không tiêm vắc xin với những trường hợp có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với bất kỳ thành phần hoạt chất hoặc tá dược nào liệt kê trong mục thành phần vắc xin.
Không tiêm vắc xin cho người có cơ địa dị ứng hoặc bệnh lý có sẵn. Nếu không chắc chắn về tình trạng dị ứng do cơ địa, hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn.
Không tiêm vắc xin Covid-19 khi hệ miễn dịch suy yếu (suy giảm miễn dịch) hoặc đang dùng thuốc làm suy yếu hệ miễn dịch (như corticosteroid liều cao, thuốc ức chế miễn dịch hoặc thuốc ung thư).
Không tiêm vắc xin nếu đang bị nhiễm trùng, sốt (≥ 37,5°C).
Không tiêm vắc xin khi có các vấn đề về xuất huyết/chảy máu hoặc bầm tím, hoặc đang dùng thuốc làm loãng máu (thuốc chống đông máu).
Nếu bạn không chắc chắn bất kỳ điều gì bên trên, hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn trước khi chỉ định tiêm vắc xin Covid-19.
5. Lưu ý sau khi tiêm mũi vắc xin Covid-19 mũi thứ 2
Theo nghiên cứu, tiêm mũi 2 vắc xin Covid của công ty Astrazeneca sẽ ít có phản ứng phụ hơn so với liều thứ 1.
Nhiều kết quả thử nghiệm lâm sàng cho thấy, người lớn tuổi có xu hướng ít có tác dụng phụ sau tiêm đáng lo ngại so với người trẻ. Điều này có thể gây ra do hệ thống miễn dịch của người lớn tuổi không có phản ứng mạnh, hoặc nhận thức về cơn đau của người lớn tuổi đã được nâng cao.
6. Những câu hỏi thường gặp về phản ứng phụ sau khi tiêm vắc xin Covid-19
Làm gì để giảm phản ứng phụ sau khi tiêm vắc xin Covid-19?
Để giảm đau và cảm giác khó chịu ở vị trí tiêm có thể áp khăn sạch, mát và ẩm lên khu vực đó, tập thể dục cho cánh tay.
Để giảm cảm giác khó chịu do sốt nên uống thật nhiều nước, mặc trang phục nhẹ nhàng thoáng mát.
Có thể sử dụng thuốc chứa paracetamol nếu cần để giảm đau và/hoặc hạ sốt.
Vắc xin Covid-19 có phản ứng phụ lâu dài nào không?
Vì vắc xin Covid-19 là vắc xin mới, chưa có dữ liệu nghiên cứu dài hạn. Tuy nhiên, vắc xin AstraZeneca đã được cung cấp cho hàng ngàn người trong các thử nghiệm lâm sàng. Họ đang và sẽ được theo dõi cẩn thận trong 12 tháng, dựa trên phân tích sơ bộ từ dữ liệu gộp của bốn thử nghiệm lâm sàng được tiến hành tại Vương quốc Anh, Brazil và Nam Phi.
Vắc xin có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của tôi không?
Hiện tại, chưa có dữ liệu nghiên cứu về ảnh hưởng của vắc xin Covid-19 trên khả năng sinh sản ở người. Các thử nghiệm lâm sàng tiếp theo đã được lên kế hoạch và thông tin liên quan sẽ được cung cấp cho các bác sĩ.
Quý bệnh nhân có nhu cầu tư vấn sức khỏe trực tuyến, xin hãy liên hệ với Bác sĩ Luân. Số điện thoại/Zalo 0395621593 hoặc Fanpage Bác sĩ Luân – Bệnh viện Yên Lạc để được hỗ trợ.
Bác sĩ Nguyễn Văn Luân
Theo VNVC