Tăng men gan là bệnh rất phổ biến hiện nay, bệnh xuất hiện ở mọi lứa tuổi và ngày càng có xu hướng trẻ hóa. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu biết về sự nguy hiểm của bệnh lý này. Vậy tăng men gan là gì? Nguyên nhân gây tăng men gan? Triệu chứng như thế nào? Cách điều trị và các thực phẩm nên ăn, nên tránh để hạn chế tăng men gan.
Tăng men gan là gì?
Men gan bản chất là các enzyme xúc tác thực hiện các phản ứng sinh hóa giúp gan đảm nhiệm chức năng chuyển hóa các chất. Men gan bao gồm 4 loại chính GOT (Còn gọi là AST), GPT (Còn gọi là ALT), GGT và ALP. Chúng được chứa ở các tế bào gan và chỉ được phóng thích ra ngoài khi màng tế bào bị vỡ.
Gan hoạt động bình thường, một số tế bào gan sẽ dần chết đi tự nhiên do quá trình lão hóa, dẫn đến giải phóng vào trong máu men gan ở một lượng nhỏ nhất định.
Khi một nguyên nhân nào đó xảy ra làm sự phá hủy tế bào gan nhiều hơn, gây giải phóng men gan một cách ồ ạt, nồng độ men gan trong máu sẽ tăng cao.
Nếu men gan tăng dưới 2 lần là mức độ nhẹ, từ 2 đến 5 lần là mức độ trung bình, tăng trên 5 lần là mức độ nặng.
Nguyên nhân gây tăng men gan
Do virus viêm gan
Có 5 loại virus gây viêm gan là A, B, C, D, E. Khi xâm nhập vào cơ thể, các virus này sẽ hủy hoại các tế bào gan. Trong đó nguy hiểm nhất là virus viêm gan B và C vừa có khả năng gây viêm gan cấp tính, vừa có khả năng gây viêm gan mạn, làm tăng nguy cơ gây xơ gan và ung thư gan.
Lạm dụng rượu bia
Rượu bia sau khi hấp thu vào cơ thể sẽ được chuyển hóa tại gan. Khi sử dụng rượu bia quá đà trong thời gian dài sẽ làm các tế bào gan hoạt động quá tải và bị hủy hoại.
Dùng một số thuốc, thực phẩm chức năng
Hầu hết các loại thuốc y học cổ truyền, thuốc giảm đau, kháng viêm, kháng lao, kháng sinh… cũng đều được chuyển hóa tại gan. Khi lạm dụng thuốc hoặc sử dụng các loại thuốc này không hợp lý sẽ tạo gánh nặng, gây tổn thương các tế bào gan.
Đặc biệt thời gian gần đây, việc gia tăng sử dụng các loại thực phẩm phẩm chức năng không rõ nguồn gốc chất lượng cũng làm gia tăng đáng kể tỷ lệ viêm gan do thuốc.
Chế độ ăn
Gan có chức năng hấp thu một phần độc tố chứa trong thực phẩm. Khi ăn các loại thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, nấm mốc, chứa chất bảo quản, dư thừa lượng thuốc bảo vệ, chứa độc tố… khiến gan phải hoạt động nhiều hơn để xử lý và loại bỏ, từ đó làm chết các tế bào, gây tăng men gan.
Do các bệnh lý
Một số bệnh lý làm cho quá trình chuyển hóa tế bào gan bị ảnh hưởng dẫn đến men gan tăng cao.
Bệnh lý đường mật: sỏi đường mật, nhiễm trùng đường mật, khối u đường mật…
Bệnh lý khác: Sốt rét, suy tim, viêm tụy, đái tháo đường…vv
Triệu chứng của bệnh tăng men gan
Trên thực tế, các triệu chứng của tình trạng tăng men gan không thực sự rõ ràng. Điều này khiến bệnh nhân chủ quan, không phát hiện sớm, chỉ tới khi tình trạng trở nên nghiêm trọng, họ mới nắm được tình trạng sức khỏe.
Hầu hết bệnh nhân tăng men gan đều cảm thấy mệt mỏi, uể oải, họ không thể tập trung làm việc hoặc sinh hoạt như bình thường. Bên cạnh đó, người bệnh thường xuyên rơi vào trạng thái chán ăn, ăn uống không ngon miệng, hay bị buồn nôn và sốt nhẹ. Không thể phủ nhận rằng những triệu chứng tăng men gan kể trên khá mơ hồ và dễ làm cho mọi người nhầm lẫn với các vấn đề khác.
Bên cạnh đó, mọi người nên lưu ý về dấu hiệu đau hạ sườn phải, cơn đau thường diễn ra âm ỉ, tạo cảm giác cực kỳ khó chịu. Đây là triệu chứng điển hình thông báo bạn đang rơi vào tình trạng men gan cao.
Nếu như bạn phát hiện ra tình trạng vàng da, vàng mắt hãy đi kiểm tra sức khỏe và điều trị bệnh càng sớm càng tốt. Hầu hết bệnh nhân men gan cao ở mức độ nặng đều phải đối mặt với vấn đề kể trên. Vàng da, vàng mắt thực sự là tình trạng đáng báo động đối với chức năng gan.
Ngoài ra, bệnh nhân không nên chủ quan khi phát hiện một vài triệu chứng đi kèm như: mẩn ngứa hoặc nước tiểu chuyển màu sẫm, phân nhạt màu hơn…vv
Sự nguy hiểm của tăng men gan
Men gan tăng cao có nguy hiểm không là câu hỏi mà nhiều người bệnh khi được chấn đoán tăng men gan. Một người tỏ ra khá chủ quan trước vấn đề tăng men gan vì cho rằng tình trạng này không ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe. Đây thực sự là quan điểm sai lầm
Chỉ số men gan bản chất phản ánh tình trạng gan đang bị tổn thương ở mức độ nào. Men gan càng cao tức tế bào gan đang bị phá hủy càng nhiều.
Nếu tình trạng tăng men gan xảy ra kéo dài mà không điều trị sẽ rất dễ xảy ra các biến chứng như xơ gan, ung thư gan. Các nghiên cứu đều đã chỉ ra, người có men gan cao sẽ giảm tuổi thọ hơn so với những người bình thường.
Một số trường hợp men gan tăng rất nhanh và cao do nhiễm độc có thể dẫn đến suy gan cấp, hôn mê gan và tử vong.
Phương pháp phát hiện tình trạng tăng men gan
Cách đơn giản nhất để phát hiện tăng men gan là xét nghiệm máu.
Xét nghiệm máu được áp dụng rộng rãi để kiểm tra nồng độ men gan của bệnh nhân, đánh giá được chức năng gan, mức độ nặng nhẹ của bệnh.
Trong đó GOT (AST) và GPT (ALT) là hai chỉ số chủ yếu được sử dụng. Bình thường GOT < 37 UI/L còn GPT < 40 UI/L
Đối với những trường hợp có nồng độ GOT, GPT tăng cao hơn so với ngưỡng bình thường, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện thêm các phương pháp khác để chẩn đoán chính xác nhất vấn đề của bạn.
Cách điều trị tăng men gan
Để điều trị tăng men gan hiệu quả thì cần căn cứ vào tình trạng, nguyên nhân, cơ chế của bệnh.
Nếu men gan tăng do viêm gan virus A, B, C thì cần phác đồ điều trị là thuốc kháng virus để ức chế sự hoạt động của virus, hạ men gan và bảo vệ gan.
Nếu men gan tăng do sử dụng rượu, bia, lạm dụng thuốc thuốc, thực phẩm chức năng, ăn thức ăn độc… thì việc điều trị hiệu quả nhất là dừng ngay việc uống bia, rượu, dừng ngày thuốc gây độc, thay đổi ăn uống… Bên cạnh đó, kết hợp thêm các thuốc bổ để tăng cường chức năng gan, giúp quá trình thải độc gan hiệu quả.
Tuy nhiên, người bệnh cần thăm khám, xét nghiệm để được chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, mức độ nặng nhẹ, nguyên nhân do đâu. Từ đó bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị hợp lý, hỗ trợ phục hồi và bảo vệ lá gan.
Người bị tăng men gan nên ăn gì?
Người bị men gan cao không cần phải quá chú trọng đến việc ăn kiêng nhưng cần ăn thanh đạm, dễ tiêu hóa, giàu dinh dưỡng. Dinh dưỡng hợp lý có lợi cho tế bào gan phục hồi và tái sinh, tăng cường chức năng miễn dịch, thúc đẩy chức năng gan hồi phục.
Người bị men gan cao nên chú ý những điểm sau đây:
Vitamin
Thực phẩm cung cấp vitamin A phong phú có sữa bò, lòng đỏ trứng, gan động vật, cà rốt, hẹ, rau muống, rau chân vịt, tỏi tây, bắp cải…
Thực phẩm phong phú vitamin B1 như: mạch nha, giá, đậu, lạc, rau xanh, hoa quả….
Thực phẩm hàm chứa vitamin B2 có hạt kê,đậu nành, trứng, sữa…
Vitamin B6 có ở gan động vật, cật, thịt nạc vv và hàm chứa vitamin có ớt ngọt, tỏi, rau cải, rau dền, sơn tra…
Chất xơ
Các thực phẩm giàu chất xơ thường chứa nhiều chất oxy hoá, không chỉ hỗ trợ quá trình trao đổi chất và thúc đẩy hoạt động tiêu hóa của đường ruột mà còn giúp ổn định hoạt động thải độc của gan. Bên cạnh đó, thường xuyên bổ sung chất xơ còn giảm lượng chất béo tích tụ trong gan, làm sạch mạch máu và ổn định đường huyết. Do đó, người bị men gan cao nên chú ý thêm loại thực phẩm này vào bữa ăn hằng ngày.
Chất đạm
Protein là thành phần cần thiết cho quá trình phát triển và duy trì hoạt động của các cơ quan trong cơ thể. Bổ sung thực phẩm giàu protein có thể thúc đẩy phục hồi tế bào ở ống mật và gan, nhằm tăng cường chức năng và hỗ trợ giảm men gan.
Bổ sung các thực phẩm chứa nhiều đạm bởi đây là thành phần cấu tạo chính của tất cả tế bào trong cơ thể, cần thiết cho quá trình phát triển và duy trì hoạt động của các cơ quan. Nhưng khi tế bào gan bị tổn thương hoặc hoại tử làm tăng men gan, khả năng miễn dịch của cơ thể sẽ giảm. Vì thế, bổ sung thực phẩm giàu protein có thể thúc đẩy phục hồi tế bào ở ống mật và gan, nhằm tăng cường chức năng và hỗ trợ giảm men gan.
Thịt nạc, đậu, trứng, cá, mực, thịt gà, cua các loại đậu… là những thực phẩm rất giàu đạm.
Trà xanh
Trà xanh chứa các chất oxy hóa EGCG dồi dào, có thể xử lý các chất oxy hóa cũng như chất béo tích tụ trong gan, giảm men gan. Uống trà xanh mỗi ngày giúp thanh lọc, giải nhiệt, thải độc cho cơ thể.
Người bị tăng men gan không nên ăn gì?
Một trong những nguyên nhân khiến men gan tăng cao là do chế độ ăn uống thiếu khoa học. Do đó để ổn định và làm giảm men gan, bạn nên kiêng cử các loại thực phẩm và đồ uống sau:
Rượu bia
Rượu bia là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh về gan, dạ dày và đường ruột. Đồ uống có cồn khiến gan phải làm việc vất vả hơn khi đang bị bệnh, khiến tình trạng tăng men gan càng nặng hơn.
Hơn nữa việc thu nạp rượu bia trong một thời gian dài có thể tăng nguy cơ xơ gan, gan nhiễm mỡ, cao huyết áp, xơ vữa động mạch, viêm loét dạ dày – thực quản,… Vì vậy bạn nên từ bỏ thói quen sử dụng rượu bia và các loại đồ uống chứa cồn khác.
Thức ăn nhiều dầu mỡ
Thức ăn chứa nhiều dầu mỡ sẽ cung cấp một lượng chất béo cho cơ thể. Sau khi được thu nạp, gan sẽ chuyển hóa chất béo này thành năng lượng dự trữ ở các tế bào mỡ.
Tuy nhiên nếu ăn quá nhiều chất béo, gan không thể chuyển hóa hoàn toàn và gây ra hiện tượng tích trữ Triglyceride trong cơ quan này gây tăng men gan và gây ra các bệnh lý như gan nhiễm mỡ, các bệnh về tim mạch, đột quỵ…vv
Thực phẩm chứa nhiều đường và gia vị cay nóng
Thực phẩm chứa nhiều đường và gia vị cay nóng có thể gây áp lực lên gan và khiến men gan tăng lên nhanh chóng. Hơn nữa thường xuyên bổ sung nhóm thực phẩm này còn gây tăng cân, béo phì và phát triển các bệnh lý về tim mạch.
Chế độ sinh hoạt
Người bị men gan tăng cao nên có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, không nên thức khuya và nên thường xuyên tập luyện thể dục. Bên cạnh đó, bệnh nhân nên sử dụng các sản phẩm đã được thử nghiệm lâm sàng giúp hạ men gan hiệu quả, đặc biệt là các sản phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên, do các công ty dược uy tín sản xuất.
Xét nghiệm men gan ở đâu?
Xét nghiệm tiểu men gan là kỹ thuật xét nghiệm khá phổ biến có thể thực hiện đơn giản tại các bệnh viện tuyến huyện trên toàn quốc.
Tại Bác sĩ Luân triển khai dịch vụ lấy máu xét nghiệm ngay tại nhà người bệnh giúp giảm tải đáng kể thời gian, công sức chờ đợi của quý bệnh nhân. Lấy máu tại nhà se ngăn ngừa khả năng lây nhiễm chéo trong bệnh viện nhất là trong bối cảnh đại dịch Covid-19 như hiện nay.
Với đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, các kỹ thuật viên nhiệt tình, giàu kinh nghiệm, hệ thống máy xét nghiệm hiện đại liên kết với Medlatec – thương hiệu xét nghiệm số 1 Việt Nam, chắc chắn sẽ làm quý khách cảm thấy hài lòng.
Quý bệnh nhân có nhu cầu tư vấn sức khỏe trực tuyến, xin hãy liên hệ với Bác sĩ Luân. Số điện thoại/Zalo 0395621593 hoặc Fanpage Bác sĩ Luân – Bệnh viện Yên Lạc để được hỗ trợ.
Bác sĩ Nguyễn Văn Luân