Sốt là phản ứng phụ khá phổ biến sau tiêm phòng vắc xin Covid-19. Vậy bản chất của sốt và cách xử trí sốt sau tiêm phòng Covid-19 là như thế nào?
Phản ứng phụ sau tiêm phòng vắc xin Covid-19
Vắc xin COVID-19 nhằm ngăn ngừa sự lây lan của dịch viêm đường hô hấp cấp do virus SARS-CoV-2. Việc tiêm chủng vắc xin giúp cơ thể sản sinh ra kháng thể chống lại virus. Điều này giúp giảm khả năng lây nhiễm, giảm triệu chứng nặng, giảm biến chứng cũng như làm giảm tỉ lệ tử vong nếu mắc COVID-19.
Tuy vậy, theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), việc tiêm vắc xin bất kỳ, trong đó có vắc xin phòng COVID-19 sẽ có thể gặp phải các phản ứng phụ. Đa số phản ứng này không nguy hiểm cho người được tiêm nhưng ở chừng mực nhất định có thể gây phiền toái cho họ.
Các phản ứng phụ sau tiêm bao gồm sốt, mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn, ớn lạnh, đau cơ, đau khớp, tăng cảm giác đau, ngứa, sưng, đỏ, đau tại chỗ tiêm, bồn chồn, khó ngủ, ăn kém… Các triệu chứng đa phần sẽ thuyên giảm và khỏi hoàn toàn sau khoảng vài ngày, không để lại di chứng.
Sốt là một trong số các phản ứng phụ thường gặp nhất sau tiêm vắc xin Covid-19
Sốt là dấu hiệu y khoa thông thường đặc trưng bởi sự gia tăng nhiệt độ cơ thể. Dao động bình thường của nhiệt độ cơ thể người là 36.5–37.5 °C. Một người được coi là sốt khi thân nhiệt họ > 37.5 °C
Sốt, đa số là đáp ứng của cơ thể với một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus. Sốt thường kéo dài hơn 2 đến 3 ngày. Sốt còn có thể do nguyên nhân không nhiễm trùng khác, đặc biệt sau khi tiếp xúc với chất lạ. Vắc xin là một loại kháng nguyên hoàn toàn xa lạ đối với cơ thể.
Khi chất lạ này xuất hiện, hệ thống miễn dịch sẽ nhận biết và sẽ ngay lập tức gây ra phản ứng sốt để hình thành kháng thể và gây nên “trí nhớ miễn dịch”. Có nghĩa là sau này khi tác nhân gây bệnh xâm nhập, hệ thống miễn dịch của cơ thể nhớ ngay và huy động ngay lập tức kháng thể để tiêu diệt kẻ xâm nhập đó.
Yếu tố trực tiếp gây ra cơn sốt là các chất gây sốt nội sinh
Chất gây sốt nội sinh là một loại protein được hình thành bên trong cơ thể. Ngày nay, người ta đã tìm ra 11 chất gây sốt nội sinh. Trong đó phổ biến nhất là các loại interleukin.
Quá trình diễn ra sốt bắt đầu từ lúc tác nhân lạ (vắc xin phòng COVID-19) xâm nhập vào cơ thể và tiết ra các chất gây sốt ngoại sinh. Chất gây sốt ngoại sinh kích thích các đại thực bào và bạch cầu trung tính tiết ra chất gây sốt nội sinh. Một cách khác là khi các lympho T kết hợp với kháng nguyên vắc xin. Chúng sẽ tiết ra lymphokin và cũng kích hoạt bạch cầu đa nhân và đại thực bào tiết ra chất gây sốt nội sinh.
Chất gây sốt nội sinh tác động lên trung tâm điều nhiệt của cơ thể. Trung tâm này sẽ hoạt hóa acid arachidonic, làm sản sinh monoamin gây thay đổi setpoint (điểm đặt nhiệt) ở võ não dẫn tới tăng sản nhiệt và giảm thải nhiệt toàn cơ thể, gây ra sốt.
Xử trí sốt sau tiêm vắc xin Covid-19
Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, sau tiêm vaccine, thường xuyên đo thân nhiệt. Nếu thấy sốt < 38,5 độ C thì làm giảm thân nhiệt bằng cách:
Cần cởi bớt, nới lỏng quần áo và chườm/lau ấm (mát) bằng khăn ấm. Nước để chườm, lau ấm thấp hơn nhiệt độ của cơ thể người bị sốt là 2 oC. Lau, chườm tại trán, hố nách, bẹn.
Uống đủ lượng nước cần thiết, khoảng 2 lít trong 24h. Có thể dùng nước lọc, nước hoa quả ép, nước gạo rang, sữa, cháo loãng hoặc Oresol.
Cần lưu ý không để nhiễm lạnh và luôn tự kiểm tra thân nhiệt bằng nhiệt kế mỗi 30 phút.
Nếu sốt > 38,5 độ C mà chườm ấm không giảm, có thể sử dụng thuốc hạ sốt – giảm đau Paracetamol. Liều khuyến cáo từ 500 – 1000 mg/lần. Mỗi lần dùng cách nhau 4 – 6 giờ và không quá 4g/24 giờ.
Nếu không cắt được sốt hoặc sốt lại trong vòng 2 tiếng, người dân cần thông báo ngay cho nhân viên y tế và đến cơ sở y tế gần nhất.
Quý bệnh nhân có nhu cầu tư vấn sức khỏe trực tuyến, xin hãy liên hệ với Bác sĩ Luân. Số điện thoại/Zalo 0395621593 hoặc Fanpage Bác sĩ Luân – Bệnh viện Yên Lạc để được hỗ trợ.
Bác sĩ Nguyễn Văn Luân