Khi đại dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, việc phát hiện sớm các ca nhiễm là điều kiện tiên quyết ngăn ngừa dịch bệnh. Vậy có mấy loại xét nghiệm Covid-19? Ưu nhược điểm của các loại xét nghiệm Covid-19 là gì?
1. Trường hợp nào cần xét nghiệm Covid-19
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, những trường hợp sau đây cần được xét nghiệm Covid-19. Từ đó Nhà nước sẽ cập nhật thông tin và đưa ra những giải pháp kịp thời.
Người có những dấu hiệu sau về đường hô hấp
Khó thở, sốt cao, ho khan.
Mũi đau nhức, nghẹt, nước mũi chảy nhiều.
Đau họng.
Tiêu chảy bất thường.
Những người tiếp xúc gần với với người bệnh nhiễm SARS-CoV-2
Ở gần người bệnh trong phạm vi 2m từ 10 – 15 phút.
Trực tiếp chăm sóc cho người nhà/người thân mắc bệnh Covid-19.
Tiếp xúc cơ thể với người bệnh .
Sử dụng chung các đồ dùng cá nhân (bàn chải đánh răng, bát, đũa,…) với người mắc bệnh Covid-19.
Người ở trong cộng đồng, khu dân cư bị nghi nhiễm
Khi khoanh vùng dịch một địa điểm, thì không chỉ những người dân sinh sống và làm việc ở đó mới cần đi xét nghiệm, mà cả những người đã từng ở/du lịch/thăm viếng vùng dịch trong vòng 14 đến 21 ngày kể từ khi bùng dịch đều cần phải lưu ý kiểm tra và xét nghiệm.
Nếu bạn hoặc người thân ở trong các trường hợp nói trên, bạn nên chủ động cách ly tạm thời tại nhà và liên lạc với cơ sở y tế gần nhất để được người phụ trách đến kiểm tra, chứ không nên tự ý đi đến bệnh viện. Dựa vào tính chất của từng loại xét nghiệm mà bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp phù hợp với bạn.
2. Các loại xét nghiệm Covid-19
Xét nghiệm PCR
Xét nghiệm PCR là viết tắt của Polymerase chain reaction, có thể hiểu là phản ứng chuỗi Polymerase. Mỗi loại virus đều có một mã gen đặc trưng, bác sĩ sẽ sử dụng máy PCR để tìm kiếm sự hiện diện của virus SARS-CoV-2 trong mẫu dịch.
Quy trình xét nghiệm
Nhân viên y tế sử dụng dụng cụ lấy mẫu dịch (sử dụng 1 lần) từ mũi hoặc cuống họng của người nghi nhiễm.
Xử lý mẫu dịch: Đưa mẫu dịch vào máy PCR. Máy sẽ cung cấp các chu trình nhiệt liên tục vào mẫu dịch giúp khuếch đại đoạn gen đặc trưng của virus SARS-CoV-2 (nếu có). Bằng cách đó bác sĩ sẽ đưa ra kết luận người được xét nghiệm có nhiễm Covid-19 hay không dựa vào kết quả của máy.
Ưu điểm
Phương pháp phổ biến nhất
Độ chính xác cao
Thời gian nhanh (từ 2 – 4 tiếng)
Nhược điểm
Giá thành cao.
Khó triển khai trên phạm vi rộng. Vì phương pháp sử dụng các trang thiết bị hiện đại và yêu cầu kỹ thuật cao, nên các cơ sở tuyến dưới khó lòng đáp ứng được yêu cầu về cơ sở vật chất và nhân lực để thực hiện.
Xét nghiệm kháng nguyên (Test nhanh kháng nguyên)
Virus SARS-CoV-2 có 4 phần chính: Vỏ bọc nhân, vỏ bọc, mang, gai. Xét nghiệm kháng nguyên là việc tìm kiếm sự hiện diện đặc trưng của một trong những phần chính của virus, ví dụ như protein trên gai của của SARS-CoV-2.
Việc xem xét mật độ xuất hiện của loại protein đó có thể giúp đưa ra kết luận về mẫu dịch có nhiễm virus hay không. Nếu số lượng của chúng chạm ngưỡng phát hiện thì kết quả sẽ cho ra dương tính trên bộ xét nghiệm.
Đây là xét nghiệm Covid-19 phổ biến nhất và được áp dụng dưới hình thức Test nhanh
Quy trình xét nghiệm
Nhân viên y tế sử dụng dụng cụ lấy mẫu dịch (sử dụng 1 lần) từ mũi hoặc cuống họng của người nghi nhiễm.
Đưa mẫu vào que thử và đợi kết quả
Ưu điểm
Có thể tiến hành trong thời gian ngắn .
Chi phí rẻ.
Có thể sản xuất hàng loạt đảm bảo đáp ứng nhu cầu.
Phù hợp sử dụng đầu tiên để khoanh vùng dịch trên diện rộng.
Nhược điểm
Độ chính xác không cao.
Xét nghiệm kháng thể
Khi cơ thể bị một loại virus lạ tấn công, cơ chế của hệ miễn dịch sẽ sản sinh ra kháng thể để tiêu diệt virus đó. Phương pháp xét nghiệm kháng thể sử dụng cơ chế trên để gián tiếp phát hiện SARS-CoV-2. Kháng thể này có tên là glycoprotein. Xét nghiệm kháng thể ít được áp dụng hơn Test nhanh kháng nguyên.
Quy trình xét nghiệm
Nhân viên y tế sẽ lấy mẫu máu từ đầu ngón tay hoặc tĩnh mạch người nghi nhiễm bằng dụng cụ y tế sử dụng 1 lần.
Xét nghiệm mẫu để tìm kiếm kháng nguyên glycoprotein, từ đó đưa ra kết luận về sự tồn tại của virus SARS-CoV-2 trong cơ thể.
Ưu điểm
Thời gian tiến hành nhanh
Chi phí rẻ
Tiến hành đơn giản
Có thể áp dụng trên diện rộng
Nhược điểm
Tính chính xác không cao, dễ nhầm lẫn với các virus gây cảm lạnh, cảm cúm khác.
Phương pháp Genexpert
Gene xpert và xét nghiệm PCR giống nhau về bản chất, nhưng phương pháp này tối ưu hơn nhờ tự động hóa hầu hết các khâu từ tách chiết đến phân tích mẫu dịch.
Quy trình xét nghiệm
Nhân viên y tế sử dụng dụng cụ lấy mẫu dịch (sử dụng 1 lần) từ cuống họng của người nghi nhiễm.
Xử lý mẫu dịch.
Đưa mẫu dịch vào máy PCR. Máy sẽ cung cấp các chu trình nhiệt liên tục vào mẫu dịch giúp khuếch đại đoạn gen đặc trưng của virus SARS-CoV-2 (nếu có). Bằng cách đó bác sĩ sẽ đưa ra kết luận người được xét nghiệm có nhiễm Covid-19 hay không dựa vào kết quả của máy.
Ưu điểm
Rút ngắn thời gian đến tối đa (45 phút).
Hạn chế sự can thiệp của con người, nhờ đó tránh việc các nhân viên y tế bị nhiễm Covid-19 và sai sót trong khi thao tác.
Nhược điểm
Giá thành cao.
Khó triển khai trên diện rộng và các cơ sở tuyến dưới.
Quý bệnh nhân có nhu cầu tư vấn sức khỏe trực tuyến, xin hãy liên hệ với Bác sĩ Luân. Số điện thoại/Zalo 0395621593 hoặc Fanpage Bác sĩ Luân – Bệnh viện Yên Lạc để được hỗ trợ.
Bác sĩ Nguyễn Văn Luân